Bir sarsıntı ülkesi olan Türkiye, 6 Şubat tarihinde unutulmayacak bir acı yaşadı.
Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar, binlerce canın ve hayalin yok olmasına sebep oldu.
11 ili etkileyen sarsıntı sonrası uzmanlar, tıpkı acının tekrar yaşanmaması için çalışmalarına sürat verdi.
Bursa’nın Karacabey ilçesinde, Karacabey Ergün Koç Kültür Merkezi’nde bir zelzele paneli gerçekleştirildi.
500 CANLI FAY ÇİZGİSİ BULUNUYOR
Türkiye’nin depremselliği ve yerleşime uygunluk değerlendirmelerinin ele alındığı Karacabey Zelzele Panelinde konuşan Jeoloji Mühendisi Aysun Aykan, Türkiye’nin canlı fay haritası incelendiğinde 5.5 ve üzeri büyüklükte sarsıntı üretme potansiyeline sahip yaklaşık 500 canlı fayın bulunduğunu söyledi.
24 VİLAYET TEHLİKEDE
Kısa mühlet evvel gerçekleştirilen çalışmalar sonucu bu canlı fayların 24 ilin kent merkezinden geçtiğinin tespit edildiğini aktaran Aykan, bu vilayetleri Balıkesir, Bursa, Kocaeli, Bolu, Sakarya, Manisa, İzmir, Aydın, Muğla, Denizli, Burdur, Kütahya, Eskişehir, Konya, Aksaray, Tokat, Kayseri, Osmaniye, Hatay, Kahramanmaraş, Erzurum, Erzincan, Hakkari ve Bingöl olarak sıraladı.
DEPREM TEHLİKESİNE KARŞI UYARDI
Tespit edilen ve büyük bir zelzele oluşturma tehlikesine sahip olduğunun altını çizen Aysun Aykan, şu sözleri kullandı:
24 kentimiz, 110’u aşkın ilçemiz direkt fay çizgileri üzerindedir; Bu fayların kırılması durumunda birinci evvel fay zonu üzerindeki yapılar ziyan görecektir. Bu faylardan bilhassa kırılma vakti gelmiş olanların yani sismik boşluk olarak tanımladığımız, yerleşim yerlerinden geçenler büyük risk oluşturmaktadır. Türkiye’de yaklaşık 20 yerde sismik boşluk olarak tanımladığımız fay var; yani kırılma vakti gelmiş, kâfi derecede tansiyon birikmiş, her an kırılabilecek fay kesimleri.
Bilimsel çalışmaların, bilhassa Kuzey Anadolu Fayı başı olan Bingöl ve Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara Denizi içerisinden geçen kısmı, Hakkari-Yüksekova, İzmir, Antakya, Adıyaman, Erzurum, Ağrı, Aydın, Denizli, Muğla taraflarındaki fayların sismik boşluk olarak değerlendirildiğini, yakın gelecekte sarsıntı üretme ihtimali olan faylar sınıfında olduğunu gösteriyor. Benzeri biçimde Balıkesir vilayet merkezinden geçen 7.2 büyüklükte zelzele üretme potansiyeline sahip Balıkesir-Gökçeyazı Segmenti 2 bin yıldır kırılmayan bir modüldür; Bilhassa buraların tehlikesine dikkat çekmemiz gerekiyor.
“YAKIN BİR GELECEKTE ZELZELE OLACAK”
Türkiye’nin birçok yerinde sarsıntı üretme vaktini doldurmuş ve kâfi tansiyonu biriktirmiş faylar var. Yapılan çalışmalara nazaran, sismik boşluk olarak bedellendirilen bu faylar, yakın bir gelecekte tekrar zelzele olacağını gösteriyor; Ama zelzelenin tam vaktini bilemiyoruz.
Kahramanmaraş’ta 6 Şubat’ta 7.7 ve 7.6 büyüklüğünde sarsıntı oldu. Ülkemiz bu zelzele ile bir felaket yaşadı. Bu zelzele öncesinde Kahramanmaraş’ta büyük bir zelzele olabileceğini, buranın bir sismik boşluk olarak değerlendirildiğini ve buralara dikkat edilmesi gerektiğini tekraren tabir etmiştik
“MARMARA DENİZİ’NDE 7.6 BÜYÜKLÜĞÜNDE DEPREM OLABİLİR”
Marmara Denizi içinden geçen Kuzey Anadolu Fayı’nın Kuzey koldaki sarsıntı dağılımlarına bakıldığında, en son sarsıntıların 1509 ve 1766 yılında gerçekleştiğini, 200-250 yıllık tekrarlama dönemleri olduğu düşünüldüğünde bu alanın bir sismik boşluk olarak kıymetlendirilmesi gerektiğini belirten Jeoloji Mühendisi Aysun Aykan, “Burada olacak büyük bir zelzeleden Marmara Denizi’ne kıyısı olan tüm vilayetler ağır bir biçimde etkilenecek. Bilhassa 1766 yılında olmuş olan zelzele, Avusturya’dan, İtalya’ya kadar geniş bir coğrafyada hissedilmiş olup Tüm Marmara Bölgesi’nde tahribata yol açmıştır. Düşünün ki bu türlü bir zelzelenin tekrarı tüm Marmara Bölgesi’nde çok fazla yıkıma sebep olacaktır.
Ulusal ve Memleketler arası yapılmış çalışmalara nazaran; 1999 zelzelesinden sonra 30 yıl içerisinde yüzde 65 ihtimalle 7’den büyük azamî 7.6 büyüklükte bir sarsıntının Marmara Denizi’nde olacağı tarafındaydı. Bu müddetten 25 yıl geçti. Hiçbir vakit bu zelzele 60 yıl beklemeyecek; Bu mühlet yaklaşıyor. Ülkemizde istatistiki olarak her 7 yılda bir büyük zelzele oluyor. Zati her 50 yılda bir Marmara etrafında 7’den büyük bir sarsıntı gerçekleşiyor; münasebetiyle şu an bile olsa şaşırmayız.” diye konuştu.
“BURSA’DAKİ FAY 624 YILDIR SUSKUN”
Kayapa-Yenişehir Fayı’nın tehlikesine dikkat çeken Aykan, burada büyük bir sarsıntı beklendiğine dikkat çekerek şu tabirleri kullandı:
Bursa’da geçmiş kayıtlara nazaran, en son hasar yapan zelzele 1855 tarihlerinde meydana gelmiş olan ve halk ortasında ‘Küçük Kıyamet’ olarak isimlendirilen sarsıntıda çok büyük yıkımlar meydana gelmiş; 150 caminin neredeyse bütün minareleri yıkılmış, Ulucami’nin 2 kubbesi yıkılmış, tarihi yapılar, resmi kurumlar yıkılmış, kentte yangınlar çıkmış, can ve ekonomik kayıplar yaşanmış. Ankara Üniversitesi, Kocaeli Üniversitesi ve Eskişehir Teknik Üniversitesi, tarafından yapılan ortak bir çalışma sonucunda; Bursa’da yeni bir fay keşfedilmiş. Bursa’da kent merkezinden geçen Kayapa – Yenişehir Fayı, şu anki canlı fay haritasında gösterilmemiştir.
Bu çalışmalara nazaran;1855 yılında meydana gelen sarsıntıların kaynağının Kayapa-Yenişehir Fayı’nın (KYF) batı kısmında olduğu ve de 1400 yılında meydana gelen sarsıntının, KYF’nin Yenişehir kısmında, gerçekleştiği düşünülüyor. 1400 yılında olan zelzelenin üzerinden 624 yıl üzere uzun bir vakit geçmiş. Burada olacak bir zelzelenin 7’nin üzerinde olma potansiyeli olduğu belirtiliyor.
“BURSA’DA ÇOK SAYIDA CANLI FAY ÇİZGİSİ VAR”
Bir fayın, zelzele tekrarlama dönemlerini, kaç büyüklükte sarsıntı ürettiğini kısaca fayın geçmişteki davranışlarını inceleyen ve gelecekteki sarsıntı tehlikesini belirleyen Paleosismolojik çalışmaların Bursa’da yapılmadığına dikkat çeken Aykan, “Bursa’da çok fazla fay çizgisi var. Fay çizgisi üz erinde bina olmaması gerekiyor. Kaç binanın fay çizgisi üzerinde olduğunun çalışılması lazım. Bursa’da 17 İlçesinin, neredeyse her ilçe sonlarından geçen fay sınırı var. Tüm afet risklerinin haritalarda belirtildiği mikro bölgeleme çalışmalarının kesinlikle yapılması gerekiyor. Bursa’da şimdi bu türlü bir çalışma yapılmıyor.” dedi.
“BİR AN EVVEL ÖNLEM ALMALIYIZ”
Balıkesir Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Abdullah Soykan da panelde kelam aldı.
Soykan, Karacabey ve yakın etrafının depremselliğine dikkat çekerek Karacabey ve yakın etrafında meydana gelen sarsıntılar hakkında detaylı bilgi verdi.
Karacabey’in jeolojik ve jeomorfolojik özelliklerinin büyük bir depremsırasında göstereceği davranış biçimleri üzerinde duran Prof. Dr. Abdullah Soykan, “6 Şubat 2023 tarihinde ülkemizin yaşadığı büyük felaketten aldığımız dersi acilen hayata geçirmemiz gerekiyor. Başta İstanbul ve Marmara Denizi’nde meydana gelme ihtimali yüksek olan büyük bir zelzele öncesi alınması gereken tüm önlemleri bir an evvel almamız gerekiyor.” dedi.
