Ayasofya Camii’nde geçen yıl yaz aylarında başlatılan 1. etap onarım çalışmaları tamamlandı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Vakıflar Genel Müdürlüğü koordinesinde başlatılan onarım çalışmaları çerçevesinde Ayasofya Camii’nin tahlilleri yapılmıştı.
Muhtemel rastgele bir zelzelede ağır hasar alacağı tespit edilen mescitte güçlendirme ve onarımının yapılması için bilim kurulu oluşturulmasının akabinde birinci etapta Ayasofya Camii’nin bahçesinde bulunan türbelerde onarıma başlanmıştı.
Ayasofya’nın 1. etap çalışmaları içinde bulunan türbelerden sonra sıbyan mektebi ve muvakkithanede onarım gerçekleştirilmişti.
Bin 487 yaşında olan Ayasofya’daki türbeler, sıbyan mektebi ve muvakkithane aslına uygun olarak yenilendi. Çalışmaları tamamlanan tarihi yapıların projelerinin onay sürecinde olduğu öğrenildi.
2. BAYEZİD MİNARESİ’NDE ONARIM DEVAM EDİYOR
Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi’nde Şubat ayında ise 2. etap çalışmalar çerçevesinde Topkapı Sarayı’na bakan bölümünde yer alan 2. Bayezid Minaresi’nde çelik iskele kurulmuştu. Çalışmalar esnasında tarihi minarede çatlak tespit edilmişti. Tespitin akabinde minarenin sökülmesine karar verilerek ve tamiratının yapılacağı bilgisi verilmişti.
Restorasyon çalışmasında alem yerinden kaldırılırken, minare muhakkak bir kota kadar sökülmüştü. Yaklaşık 64 metre uzunluğundaki minarenin bilim heyetinin çalışmaları sonucunda gerek materyal gerekse örgü tekniğinin daha fazla söküme müsaade vermediği öğrenilirken, minarenin güçlendirilerek tamamlanacağı belirli oldu.
DOĞU CEPHESİ NİTELİKSİZ SIVALARDAN KURTULACAK
3. Ahmet Çeşmesi’ne bakan Ayasofya-i Kebir Camii Şerifi’nin doğu cephesine dev iskele kuruldu. Yaklaşık 1 ay içerisinde cephede bulunan raspa ve derz açma süreçleri tamamlanacak. Cepheden temizlenen niteliksiz sıvaların akabinde belgeleme süreci, kronolojik tahliller gerçekleştirilerek laboratuvardan gelen gereç sonuçları beklenecek.
Öte yandan, jeoradar formülüyle taşıyıcı duvarlar içerisindeki boşluk oranları tespit edilecek. Niteliksiz sıvalardan alınan örneklerin sonuçlarından sonra da Ayasofya’da özgün sıva ve derz süreci yapılarak iskele kaldırılacak.
“DERZ AÇMA VE RASPA SÜREÇLERİ DEVAM EDİYOR”
Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi’nde kurulan dev iskele hakkında bilgi veren inşaat mühendisi Keriman Dursun, “Ayasofya’da birkaç etapta çalışmalar var. Birinci etapta, Ayasofya Camii’nin bütüncül projelerinin hazırlanmasını gerçekleştirdik. Tıpkı kapsam içerisinde türbeler, sıbyan mektebinin ve muvakkithaneyi tamamlama noktasındayız. Çalışmalarımızın büyük bir kısmı bitti ve en son evreye geldik.
2. etapta ise Ayasofya Camii’nin cepheleri, üst örtüsü ve kuzeydoğu cephesinde yer alan 2. Bayezid Minaresi’nin onarımına devam ettirmekteyiz. Burada iş programlamasını yaparken öncelikle şantiye alanının içine bir güvenlik alanı oluşturduk. İskele kurulumuyla başladık.
Cephe cephe ilerlenmesine karar verildi. En hasarlı olan kuzey cephede iskele kurulumuyla çalışmalara başladık. Kuzey cephede iskele konseyimi tamamlanmış olup bir çalışma aksı oluşturularak ana kubbe ile yarım kubbeye iskele çalışma platformunun ilişkisi yapılmıştır. Ana kubbe ile yarım kubbeye buradan çok rahat bir halde ulaşım sağlanmıştır. Burada raspa süreci yapıyoruz. Çimento ve niteliksiz sıvaların ve derzlerin kaldırılması için çalışmalara başladık. Şunu da belirtmeliyim ki; onarım sürecinde özgün ve nitelikli hiçbir öge kaldırılmadı.
Özenle korunmaktadır. Raspa sürecinden sonra tekrar cephede projelendirme çalışmaları yapıldı. Bunun için fotogrametrik ölçümler, gereç tahlil paftaları oluşturuldu. Tıpkı vakitte hasar tahlilleri oluşturuldu. Cepheden gereç numuneleri alınarak laboratuvara tahlile gönderilmiştir. Laboratuvardan alınan peyderpey tahlil sonuçlarına ve daha evvel yapılmış olan sıva örneklerine nazaran harç takibi oluşturulacak.
Cephede sıva ve derz uygulama süreci özgünlüğüne uygun olarak yapılması planlanmaktadır. Kuzey cepheden sonra doğu cephesinde iskele kurulumuna başlandı. Burada da raspa ve derz açma süreçleri devam etmektedir. 3. Ahmet Çeşmesi’ne bakan cephe olan doğu cephesindeki iskele çalışmalarımız tamamlanmış olup, derz açma ve raspa süreçlerimiz devam etmektedir.
Ortalama 1 aylık süreç içerisinde raspa ve derz açma süreçlerimiz tamamlanmış olur. Belirlenecek terkibe nazaran özgünlüğüne uygun olarak sıva ve derz süreci yapıldıktan sonra iskele kaldırılacak. Sıvayı kaldırdığımız vakit önemli bir belgeleme süreci yapıyoruz. Kronolojik tahliller yapıyoruz. Laboratuvardan gelen materyal sonuçlarını bekliyoruz. Alışılmış bunlar birer süreç” tabirlerini kullandı.
“GÜÇLENDİRİLEREK MİNARENİN TAMAMLANACAĞI KATILIK KAZANDI”
2. Bayezid Minaresi’ndeki çalışmalar hakkında konuşan Dursun, “2. Bayezid Minaresi’nde de görüldüğü üzere muhakkak bir kota kadar taşıyıcı çelik iskele kurularak üzerine iş iskelesi yapılmıştır. Daha öncesinde hazırlanan çalışmalar ve statik rapor sonucunda onura alt kotuna kadar söküm kararı alınmış olup, daha sonra da minareye ne formda müdahale edileceği, sökümün devam edip etmeyeceği yahut güçlendirilerek tekrar örülmeye karar verileceği konuşulmuştu.
Biz erdeme altında görünen kota kadar tamamladık. Bilim heyeti hocalarımızla yapılan görüşmeler ve statik modellemeler sonucunda görünen şu ki; gerek materyal gerekse örgü tekniğinin daha da söküme müsaade vermeden güçlendirilerek minarenin tamamlanacağı katılık kazanmıştır. Minare yaklaşık 64 metre yüksekliğindedir. Minarenin çok yakınında da galeri katına ziyaretçi girişinin sağlandığı bir tünel bulunmaktadır.
Tam güvenlikli iş iskelesi olarak vurguladığım statik filede iskelenin etrafına gerildi lakin burada çok ağır bir insan sirkülasyonu var. O sebepten ötürü güvenlik maksadıyla minaredeki onarım süreci bitip, iskelemiz söküldüğünde tüneli de kaldıracağız. Şu anda müdahale projeleri hazırlanıyor, güçlendirme teklifleri değerlendiriliyor” dedi.
“CUMHURİYET DEVRİ’NİN EN KAPSAMLI ONARIM ÇALIŞMALARI YAPILIYOR”
Cumhuriyet Devri’nin en kapsamlı onarımının gerçekleştirildiğini tabir eden Keriman Dursun, “Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü olarak şu an Cumhuriyet Devri’nin en kapsamlı onarım çalışmaları yapılıyor. Cephelere iskele kurulmuşken yapı radarı yani jeoradar dediğimiz yolla bilhassa taşıyıcı duvarlar içerisindeki boşluk oranlarını tespit etmeyi planlıyoruz. Bu kıymetli bir statik ve mühendislik verisidir.
Çünkü güçlendirmeye yönelik alınacak kararlarda da bir temel teşkil edecektir. Ayrıyeten yapı sıhhati izleme sisteminin de heyetimi yapılmak üzere. Bununla birlikte yapısal hareketi çok hassas bir biçimde yapının belirli yerlere koyulacak sensörler vasıtasıyla yapıdan gelen bilgileri alacağız.
Yapıdaki titreşimlerin ölçülmesi, deplasmanın ölçülmesi yahut mevcut bir çatlağın takip edilmesi, ivme ölçerler koyulması üzere bu tip sistem kurularak aşikâr dönemlerde okumalar yapılarak datalar kayıt altına alınacak. Bin 500 yıllık bu mirası gelecek jenerasyonlara, kalıcı bir miras olarak bırakmak ve bunu da sağlam olarak yapmayı amaçlamaktayız” diye konuştu.
