Tarım ve Orman Bakanlığı, tüketicilerin yanılmasına neden verecek besin etiket ve reklamlarında hatta restorandaki menülerdeki kullanımlarda değişikliğe gitti.
Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik besinlerin reklamı, sunumu, tanıtımı ve piyasaya arzı, hayvansal kökenli besinlerin ikamesi algısı yaratılarak özendirici formda olamayacak.
Tarım ve Orman Bakanlığı, yeni düzenlemeler doğrultusunda besin işletmelerinin uyması gereken kuralları içeren “Türk Besin Kodeksi Besin Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği Kılavuzu”nu güncelledi.
Güncellenen kılavuza nazaran, besin etiketi, tanıtımı ve sunumunda “vejetaryen/vegan” kavramlarının kullanımına ait düzenlemeler dikkati çekti.
31 ARALIK 2026 TARİHİNE KADAR AHENK SAĞLAMA SÜRECİ TANINDI
Gıda işletmecileri, kılavuzla yeni getirilen kararlara, 31 Aralık 2026 tarihine kadar ahenk sağlama yükümlülüğünde olacak. Bu tarihten sonra, getirilen kararlara uygun olmayan eserler piyasada bulunmayacak.
GIDALARIN ETİKETİ, SUNUMU, REKLAMI
Kılavuzda, besinlerin etiketi, tanıtımı, sunumu ve reklamında kullanılan terim ve sözlerle ilgili olarak, tüketicilerin yanlışsız bilgilendirilmesini sağlamak ve yanıltılmasını önlemek, besin işletmecilerine yardımcı olmak ve denetimlerde yapılacak değerlendirmelerde uygulama birlikteliği hedefiyle güncellemeye gidildi.
MARGARİN PAKETİNDE TEREYAĞIRI ÇAĞRISTIRAN TABİR VE GÖRSEL OLMAYACAK
Bu kapsamda, besinin etiketlenmesi, besinin nitelikleri açısından aldatıcı olmayacak. Besinin etiketinde yer alan marka, besinin ismi, tabir, terim ve görseller, besinin bilhassa tabiatı, kimliği, özellikleri, bileşimi, ölçüsü, dayanıklılığı, menşe ülkesi ve üretim metodu açısından öteki bir eser kümesini çağrıştırmayacak. Örneğin, margarin etiketlerinde tereyağını çağrıştıracak halde süt, yayık, kova, güğüm üzere görseller kullanılamayacak. Zeytinyağı hariç bitkisel yağlarda, zeytinyağını çağrıştıracak zeytin yahut zeytin ağacı görseline veya “zeytinyağı tadında/lezzetinde” üzere tabirlere yer verilemeyecek.
Gıda işletmecisinin adında/ticari unvanında yer alan tabirler, tüketicide yanlış bir algı yaratacak halde kullanılamayacak. Besin işletmecisinin isminde yahut ticari unvanında yer alan tüm karakterler birebir puntoda olacak halde yazılacak.
SADECE ARAMOSI KULLANILAN BESİNDE KENDİSİ KULLANILMIŞ ÜZERE YAPILAMAYACAK
Sadece aroma kullanılan bir besinde, “sadece aroması verilmek istenen besine atıf yapılarak besinin kendisi kullanılmış algısı” oluşturulamayacak. Peynirin kendisi kullanılmadan yalnızca peynir aroması kullanılan bir kekte, “peynirli” sözü kullanılamayacak, bu durumda “peynir aromalı” sözüne yer verilecek.
BUZLU ESERLER “DONDARMA” ÜZERE GÖSTERİLMEYECEK
Sütlü buz ve bitkisel yağlı sütlü buz hariç olmak üzere yenilebilir buz karışımlı besinlerin etiketlerinde inek, koyun üzere görsellere yer verilmeyecek. Yenilebilir buzlu eserlerin etiketlerinde yer alan sözler, eserin dondurma olduğu algısı oluşturmayacak.
“EV YAPIMI” TABİRİ KALDIRILDI
Endüstriyel ölçekte üretilen besinler için “ev yapımı” sözü kullanılamayacak. “Ev üretimi tadında” tabiri ise tüketici tercihine bırakıldığından kullanılabilecek. Süt ve süt eserleri etiketinde “köy”, “ev”, “geleneksel”, “çiftlik” ve “yüzde 100” üzere tabirlere yer verilemeyecek.
FERMETNE SÜT ESERLERİNDE “YÜZDE 100” YAZILAMAYACAK
Fermente süt eserlerinde “yüzde 100” üzere sözlere yer verilemeyecek. Tüketici tarafından piyasada yer alan benzeri besinlerle karıştırılabilecek ve tek bileşenden oluşan besinlerde ise kelam konusu söz kullanılabilecek.
Kahve karışımlarının kahve üzere algılanması kelam konusu olduğunda kahve dışında rastgele bir bileşen içermeyen eserlerde “yüzde 100 kahve” sözü yer alabilecek.
“EV DIŞI TÜKETİME UYGUNDUR”, “EV DIŞI KULLANIM” ARTIK TARİH OLUYOR
Toplu tüketim yerlerine yönelik eser etiketlerinde “ev dışı tüketime uygundur”, “ev dışı kullanım” üzere sözlerin kullanılması tüketicide farklı algıya sebep olabileceği için bu tabirler kullanılmayacak.
Bu cins eserlerde kullanıcı gaye kitlesini vurgu yapmak için “catering”, “profesyoneller için”, “pastaneler için”, “lokantalar için” üzere tüketiciyi yanıltmayacak tabirlere yer verilebilecek.
YER FISTIKLI ESERE YALNIZCA FISTIKLI YAZMAK YASAK
Yer fıstığı kullanılarak üretilen baklavada “yer fıstıklı” sözü kullanılacak, yalnızca “fıstıklı” sözü yer almayacak.
“YOĞURTLU KEBAP” TABİRİNDE DEĞİŞİKLİK
Kebap yanında yoğurt servis ediliyorsa “yoğurtlu kebap” formunda tüketiciye bilgi verilecek. Yoğurt dışında diğer bir fermente süt eseriyle birlikte servis ediliyorsa yoğurt tabiri yerine, servis edilen fermente süt eserin ismi yazılarak “… kebap” halinde tüketiciye sunulacak.
VEJETARYEN/VEGAN TABİRLERİNİN KULLANIMI
Kılavuzda, vejetaryen ve vegan besinlerin reklamı, tanıtımı ve sunumuna ait de düzenleme yapıldı. Vejetaryen ve vegan beslenme biçiminin yetişkin bireylerin hür iradesiyle karar vermesi gereken bir konu olması nedeniyle bu besinlerin reklamı, sunumu, tanıtımı ve piyasaya arzı, hayvansal kökenli besinlerin ikamesi algısı yaratılarak özendirici halde olamayacak.
Süt ve süt bileşenleri kullanılmadan büsbütün bitkisel bileşenlerden oluşan vegan beslenme emelli eserler, markasında, isminde yahut görselinde peynir algısı oluşturmayacak halde üretilebilecek.
VEGAN ÜRÜNTE HAYVAN FİGÜRÜ OLMAYACAK
Vegan tüketicilere yönelik besinlerin ismi ve markası dahil olmak üzere etiketinde, hayvansal besinlere ilişkin söz ve görsellerle, bu tabirleri çağrıştıracak tabir ve görseller kullanılamayacak.
Vejetaryen tüketicilere yönelik besinlerin etiketinde, kırmızı et, kanatlı eti, balık eti yahut içeriğinde yer almayan hayvansal besin tabir ve görselleri yer almayacak.
Vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik besinlerin isimlendirilmesinde, bitkisel, vegan, vejetaryen sözlerine ek olarak köfte, sosis, salam, nuget, burger, ızgara üzere sözler ve esere ilişkin görseller kullanılabilecek.
GELENEKSEL ESER İSİMLERİ YOK
Gıdaların etiketinde, hayvansal kökenli besin bileşeni içeren besinlere ilişkin tescilli coğrafik işaret yahut klâsik eser isimleri kullanılamayacak.
Kılavuzda kullanılmasına müsaade verilmeyen besin isimleriyle birlikte “et tadında”, “tavuk lezzetinde” üzere sözler de kullanılamayacak.
MENÜLERDE VEJETARYEN VE VEGAN ESERLER AÇIKÇA BELİRTİLECEK
Toplu tüketim yerlerinde son tüketiciye sunulan hazır ambalajlı olmayan, vejetaryen ve vegan tüketicilere yönelik besinlerle ilgili olarak “vejetaryenler/veganlar için uygundur” üzere beyanlar kolay kolay görülebilecek, açıkça okunabilecek formda menüler, yazı tahtaları, broşür, karekod, dijital ekran gibisi araçlar vasıtasıyla son tüketiciye sunulacak.
Bileşimi, eser tarifi, üretim metodu yahut ilgili mevzuatı gereği hayvansal kökenli besin bileşeni içermesi beklenmeyen eserlerin arz edildiği toplu tüketim yerlerinde, tüketicilerin bilgi ihtiyacını karşılamak üzere menülerde yahut tüketicinin görebileceği bir yerde “Vejetaryen/Vegan tüketimine uygundur” sözüne yer verilebilecek.
