Ay’ın Dünya’dan görülmeyen uzak yüzü, her vakit gizemini korumuştur. Çin’in Chang’e 6 misyonu kapsamında bu bölgeden toplanan örnekler, Ay’ın karanlık yüzünde milyarlarca yıl evvel volkanik patlamalar yaşandığını gösteriyor.
Bu keşif, Ay’ın jeolojik tarihine ve evrimine yeni bir bakış açısı getiriyor.
AY’IN İKİ YÜZÜ ORTASINDAKİ FARKLILIKLAR
Ay, Dünya ile gelgitsel olarak kilitli olduğu için daima birebir yüzünü görürüz. Uzak yüzü ise yakın yüzüne nazaran daha az keşfedilmiştir.
Chang’e 6 iniş aracı, Ay’ın uzak yüzünden Dünya’ya getirilen birinci örnekleri topladı. Bu örneklerin tahlili, Ay’ın iki yüzü ortasındaki farklı farklılıkları ortaya koydu.
2,8 MİLYAR YIL EVVELKİ VOLKANİK PATLAMALAR
Araştırmacılar, Chang’e 6 tarafından getirilen kaya örneklerini tahlil ederek yaşlarını ve kaynaklarını belirledi.
Analizler, bu kayaların 2,8 milyar yaşında olduğunu ve bazalt ismi verilen sertleşmiş lavdan oluştuğunu gösterdi.
Bu bulgu, Ay’ın uzak yüzünde milyarlarca yıl evvel volkanik patlamaların meydana geldiğini kanıtlıyor.
AY’IN UZAK YÜZÜNDEKİ VOLKANİZMA
Daha evvelki araştırmalar, Ay’ın yakın yüzünde en az 2 milyar yıl öncesine kadar volkanizma olduğunu göstermişti.
Yeni bulgular ise Ay’ın uzak yüzünde de volkanik aktivite olduğunu ortaya koyuyor. Bu keşif, Ay’ın jeolojik tarihine ve evrimine dair bilgilerimizi güncelliyor.
Araştırmacılar, Ay’ın uzak yüzündeki lavların potasyum, ender toprak elementleri ve fosfor bakımından düşük olduğunu tespit etti.
Bu elementler ise Ay’ın yakın yüzündeki lavlarda yaygın olarak bulunuyor. Bu dengesizliğin, Güney Kutbu-Aitken havzasını oluşturan çarpma kraterinden kaynaklanmış olabileceği düşünülüyor.
MARE BAZALTLARININ DAĞILIMI
Ay’ın iki yüzü ortasındaki bir başka fark ise mare bazaltlarının dağılımı. Mare bazaltları ismi verilen dev lav akıntıları, yakın yüzün yüzde 30’unu kaplarken uzak yüzün yalnızca yüzde 2’sini kaplıyor. Bu durumun, uzak taraftaki birtakım elementlerin eksikliğinden kaynaklanabileceği düşünülüyor.
