Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na Almanya’nın yanında katılması, tarihçiler ortasında daima tartışılan ve ağır spekülasyonlara husus olan bir sorun. Yaygın kanaat, periyodun yöneticilerinin, hatta daha açık tabirle Enver, Cemal ve Talat Paşaların, ani bir kararla devleti savaşa sürükledikleri tarafında.
Necmettin Alkan, Uğur Üçüncü ve Eyyub Şimşek’in birlikte hazırladıkları Zorakî İttifak: Birinci Dünya Savaşı’nda Türk-Alman Askerî İştiraki isimli çalışma ise alternatif bir görüş seslendiriyor. Savaş kararının periyodun kaideleri gereği belirli bir stratejiye dayanılarak ve çeşitli seçenekler zorlandıktan sonra alındığını ortaya koyuyor.
ÖNEMLİ SORULARIN YANITINI VEREN KİTAP
Osmanlı kurmay heyeti Almanlarla ittifak kurmadan evvel İngiltere, Fransa ve Rusya ile temas kurmaya çalıştı mı? Bu müzakerelerde neler konuşuldu?
Neden sonuç alınamadı? Savaş boyunca açılan cephelerde Almanya’nın aktifliği ne boyutta idi? Kazım Karabekir alınan kararlara taraftar mıydı? Türk ordusunun önde gelen subayları ile Alman subaylar ortasında hangi hususlarda uyuşmazlıklar yaşandı?
Yaklaşmakta olan bir Avrupa savaşının farkında olan idare, bu hesaplaşmada yalnız kalmamak için müttefik aramaya uğraş harcamıştır. Osmanlı devleti klâsik dostu saydığı İngiltere’den ve Fransa’dan bu teşebbüslerine olumlu yanıt alamadı.
Sayfa: 256
OSMANLI’DA ALMANYA NUFÜZU
Buna karşılık Almanya, Osmanlı Devleti ile bağlantılarını ağırlaştırmaya ve geliştirmeye dönük önemli uğraş harcıyordu. Bu durumda Osmanlı idaresi de Almanya ile anlaştı ve yapılan görüşmeler sonunda 2 Ağustos 1914’de zımnî olmak kaydıyla bir TürkAlman İttifak Antlaşması imzalandı.
Osmanlı hükümeti ismine imzalanan bu muahede, askeri idarenin önderleri tarafından kabul edilmiş ve başlangıçta hükümetten gizlenmiştir. Sadrazam Sait Halim Paşa’nın bile olaylardan geç haberdar olduğu bilinmektedir.
Savaş başladığında Osmanlı hükümeti tarafsızlığını ilân etti ve bu fırsattan faydalanarak kapitülasyonları da kaldırdığını duyurdu. Gerçi bu karar savaşan taraflarca ciddiye alınmadıysa da İttihat ve Terakki hükümeti bunu fiilen uygulamıştır.
SEFERBERLİK İLAN EDİLDİ
Osmanlı hükümeti kısmî seferberlik hazırlıklarını başlattı. Ancak, bu gemilerin mürettebatı değiştirilmeden Yavuz ve Midilli ismini alarak Osmanlı donanmasına katılmış olması da Almanlara Türkiye’yi savaşa sokacak gerekçeyi yaratma fırsatı verdi.
