Sağlık Bakan Yardımcısı Şuayıp Birinci, yeni Aile Hekimliği Kontrat ve Ödeme Yönetmeliğiyle getirilen yenilikler ve bu hususta gündeme gelen tenkitlere ait açıklamalarda bulundu.
1 Kasım’da uygulamaya giren yeni sistem, ayrıntılı yapılan planlamalar sonucu hayata geçirildi.
Birinci, yapılan ayrıntılı palanlamalar sonucu yaş kümelerinin sıhhat sistemine müracaat sayıları ve kronik hastalık yükü üzere parametreler dikkate alınarak sistemin revize edildiğini belirtti.
“Yeni sistemle hem aile tabibinin üzerindeki yükü azaltmayı hem de vatandaşa ayrılan süreyi artırmayı istek ettik” diyen Birinci kelamlarının devamında da, “Koruyucu sıhhati çok daha güçlü hale getirmeyi, hastalarımızın kronik hastalık taramasını yapmayı ve saptanan hastalıkların yakın takibini sağlamayı amaçladık.” ifadelerini kullandı.
“TEŞVİK ÖDEMELERİ 3 KATINA ÇIKARILDI”
Aile hekimliğinde yeni bir teşvik sisteminin oluşturulduğunu lisana getiren Birinci, “Aile doktorlarının evvelden 14 bin 800 lira civarında bir teşvik ödemesi vardı. Bunun tavanı 3 katına çıkarıldı, teşvikte yüzde 200 artış yapıldı ve ekstra teşvikler olarak düzenlendi.” bilgisini paylaştı.
MUAYENE TEŞVİKİ: 15 BİN 600 LİRA
Eskiden aile doktorlarının, kayıtlı nüfusu kaç olursa olsun, 14 bin 800 liralık teşvik ödemesini tam olarak alabilmesi için günde 75’in üzerinde hastaya bakması gerektiğine dikkati çeken Birinci, yeni teşvikin, muayene, kronik hastalık tarama, 2’nci ve 3’üncü basamak sıhhat tesislerine müracaat, akıllı ilaç siyasetlerine ahenk ve hasta memnuniyeti olmak üzere 5 farklı başlıkta verildiğini belirtti.
Birinci, yeni sistemde muayene teşvikini 15 bin 600 liraya çıkardıklarını ve bunun alınabilirliğini kolaylaştırdıklarını söyledi.
İKİNCİ EN KIYMETLİ TEŞVİK: KRONİK HASTA TARAMALARI
Muayenenin akabinde ikinci en kıymetli teşviki 13 bin 394 lirayla kronik hastalık taramalarının oluşturduğunu anlatan Birinci, kronik hastalık taramalarının hastalıkların erken periyotta tespiti ve tedavisi ile yakın takibi açısından çok kıymetli olduğunu vurguladı.
Meme kanserinin, taramalar sayesinde erken periyotta yakalanıp tedavi edilebildiğine işaret eden Birinci, “Kronik hastalık taramaları, bizim en kıymetli ikinci performans kalemimiz; yüzde 70 muvaffakiyetle, yaşı gelmiş, sistemin önerdiği insanları taramak. Bu taramaların kimileri 24 aylık, kimileri 6 aylık dönemlerde.” dedi.
AİLE HEKİMLİKLERİNDE YAPILACAK TAKİP VE TEDAVİLERİN ÖNEMİ
Kayıtlı nüfusun, bir evvelki periyoda nazaran, ikinci ve üçüncü basamak sıhhat tesislerine müracaatında azalma olmasının da ekstra bir teşvik kalemi olarak belirlendiğini anlatan Birinci, aile hekimliklerinde yapılabilecek takip ve tedaviler sonucunda hastanelere müracaat sayısının otomatik olarak azalacağını söyledi.
“AİLE DOKTORLARINA MHRS ÜZERİNDEN RANDEVU KONTENJANI AYIRDIK”
Aile doktorlarının, bu taramalar sonucu hastaları, ikinci, üçüncü basamak bir hastaneye, yanlışsız branşa sevk edebileceğini, gerektiğinde tetkik isteyebileceğini aktaran Birinci, Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu’nun talimatıyla tüm sistemlerin birbirine entegre edildiğini, süreçlerin kolaylaştırıldığını lisana getirdi.
“HASTANE MÜRACAATLARI AZALACAK, AİLE TABİBİNE DE BUNU SAĞLADIĞI İÇİN EKSTRA TEŞVİK VERİLECEK”
Birinci, bu kapsamda, aile tabiplerine kendi hastaları için MHRS üzerinden yüzde 10 muayene randevusu kontenjanı ayırdıklarını belirterek, şöyle devam etti:
Örneğin, aile doktoru hastasında ‘aritmi’ (çarpıntı) olduğunu fark etti. Bu durumda hastası için aritmi konusunda uzman bir kardiyoloğa randevu alabilecek. Sistem, bu mevzuda öncelik hakkını aile tabibine tanıyor. Böylece hastanın, kendisi için hakikat tedaviyi bulmak ismine doktor doktor gezme ihtimali de azalıyor.
Ağustos 2024 datalarına nazaran, hastanelerde toplam 21 milyon kişinin muayenesi yapılırken, bunun 5 milyonu, 10 gün içerisinde tekrar acile başvurmuş. Dünyada da Türkiye’de benzeri sayılar kelam konusu. Hastalarımızın yüzde 6’sı yanlışsız branşa başvuramıyor. Bunu en yeterli sağlayacak, bu mevzuda en hakikat yolu gösterecek olan da bir tabip. Aile tabibi, hastasının randevusunu ayarlayıp, onu yanlışsız tabibe yönlendirdiğinde, hastanın sıhhat sistemi içinde dolaşmasının da önüne geçilmiş olacak. Hastane müracaatları da otomatik olarak azalacak, aile doktoruna de bunu sağladığı için ekstra teşvik verilecek.
“ÜLKEMİZDE ANTİBİYOTİK DİRENCİ SEBEBİYLE ÖLEN İNSAN SAYISI 9 BİNE YAKLAŞTI”
Birinci, akılcı ilaç kullanımıyla ilgili getirilen teşvike ait de “Türkiye’deki antibiyotik kullanım oranı, OECD ortalamasının 2,5 katına yakın. 2019’daki DSÖ raporuna nazaran, ülkemizde antibiyotik direnci sebebiyle ölen insan sayısı 9 bine yaklaşmış durumda, 30 bin vefatın de antibiyotik direnciyle bağlantılı olabileceği bedellendiriliyor. ABD’de bu sayılar bizden çok daha yüksek ve Türkiye, risk kümesi açısından bakıldığında ikinci sırada geliyor.” açıklamasında bulundu.
“BU BİR YATIRIM DEĞİL, TEŞVİK VE FARKINDALIK”
Antibiyotik kullanımının azaltılmasıyla ilgili 1400 lira oranında bir finansal teşvik getirildiğini aktaran Birinci, kelamlarını şöyle sürdürdü:
Mesela, aile tabibinin, kendisine bağlı hastalara bir evvelki yıl yazdığı 100 kutu ilacın yüzde 27’si antibiyotikse ve bu sene oran yüzde 26,9’a inmişse kelam konusu teşviki alıyor. Aslında bu bir yaptırım değil, bir teşvik, aslında bir farkındalık. Öteki ülkelerde bu mevzuda çok daha önemli yaptırımlar uygulanıyor. Biz bir farkındalık ögesi olarak yeni başladık buna. Antibiyotik kullanım oranlarını çok daha aşağı çekmemiz lazım, OECD ortalamalarını üst çeken bir ülke durumundayız.
Bilinçsiz tüketildiğinde önemli sıhhat meselelerine yol açabilen mide kollayıcı ilaçlar ve ağrı kesici kullanımın da misal oranlarda olduğuna, bu ilaçlarda da küçücük bir azalmaya dahi teşvik verildiğine dikkati çeken Birinci, aile doktorlarının kayıtlı nüfusunun memnuniyet oranının, vilayet ortalamasının üstünde olması durumunda da toplam gelirinin yüzde 1’i kadar ekstra teşvik ödemesinin yapılacağını aktardı.
“YAŞ KÜMELERİNİN TEŞVİK PUANLARINI AİLE DOKTORLARINA MÜRACAAT SIKLIKLARINA NAZARAN PLANLADIK”
Birinci, 6 ayda bir muayene uygulamasına ait de “Yaş kümelerinin teşvik puanlarını aile doktorlarına müracaat sıklıklarını dikkate alarak planladık. Hangi yaş kümesi daha çok aile tabibine başvuruyorsa onun puanı yüksek. Yani 65 yaş üstü nüfusun, 25 yaşındaki birine nazaran 3,5 kat daha fazla puanı.” formunda konuştu.
“AİLE DOKTORUNUN HASTASININ PASİF OLMASINA MÜSAADE VERMEYECEĞİZ”
Türkiye nüfusunun yüzde 6,5’inin kayıtlı olduğu aile tabibinden farklı vilayetlerde yaşadığını bildiren Birinci, “Biz artık o nüfusu taşıyoruz. 6 ay gelmeme uygulamasını devreye almaya yönelik, 6 ay süremiz kelam konusu. Bu müddette bütün nüfusu kendisine en yakın aile tabibine kayıtlı hale getireceğiz. Böylece aile tabibinin hastasının pasif olmasına zati müsaade vermemiş olacağız.” açıklamasında bulundu.
21 BİN 608 AİLE TABİBİ YENİ SİSTEMİ UYGULADI
Şuayıp Birinci, 1 Kasım’da uygulamaya giren yeni aile hekimliği sisteminin 1 aylık birinci sonuçlarına ait de şu bilgileri paylaştı:
Yeni sistemin 1 aylık sonuçlarına nazaran, kasım ayında, 26 bin 800 faal aile doktorumuzdan 21 bin 608 aile tabibimiz, 4 milyon 100 bin vatandaşımıza kronik hastalık izlemi ve taraması yaptı, vatandaşlarımız için toplam 8,6 milyon süreç gerçekleştirdi. Hamile, bebek izlemleri bunun dışında.
Söz konusu süreçlerde natürel ki bireylerin birden çok kronik hastalığı da olabiliyor. Türkiye’deki 65 yaş üstü nüfusun yüzde 54’ünde 4’ten fazla kronik hastalık var. Aile tabiplerimiz bir aylık periyotta kişi başı 2-2,5 düzeyinde süreç gerçekleştirmiş. Kasım ayı istatistiğine nazaran, bu aile doktorlarımızın kelam konusu süreçleri yapmak için hastalarına ayırdığı günlük ortalama mühlet 25 dakika. Bunu da ‘aile tabiplerinin iş yükü artıyor’ formundaki değerlendirmeler için söylüyorum.
Yeni sistemle gayeleri zorlaştırmadıklarını bilakis daha kolay hale getirdiklerini aktaran Birinci, aile doktorlarının kasımda muayene teşvikinin yüzde 91’ini almış gözüktüğüne dikkati çekti.
“HEDEFLEDİĞİMİZİN ÜZERİNE ÇIKTIK”
Birinci, aile tabiplerinin yararında önemli bir artış olacağını vurgulayarak, “Bir aile doktoru kronik hastalık taramalarını yüzde 70, takibini ise yüzde 90 yaptığında ana maaşı, yani teşvikin haricindeki kısım, yüzde 50 artıyor. Bizim burada hedeflediğimiz, kronik hastalık idaresinin gerçek yapılması.” dedi.
Birinci, şu değerlendirmelerde bulundu:
Kasım ayı için hedeflediğimizin de üstüne çıkmış durumdayız, simüle ettiğimizden çok daha âlâ bir tabloyla karşı karşıyayız. Bunu gerçekleştiren bütün aile doktorlarımıza teşekkür ediyoruz. Bu süreçte gerek bizim eksik anlatmamız gerekse kimi dezenformasyonlardan kaynaklı, kimi aile doktorlarımız bu tabloyu 15 Aralık’ta alacakları maaşla öğrenecek. Bütün STK’larla konuştuk, her türlü ayrıntısı anlattık lakin bunun bir biçimde bizim istediğimiz seviyede anlaşılmadığını görüyoruz.
Biz sıhhat sisteminin merkezine aile hekimliğini yerleştireceğiz. Aile hekimliği tam kapı olacak bu sistemde, gerçek tabiple hakikat hastayı buluşturan aile tabipleri olacak. Aile tabibi, toplumumuzun sıhhatini baştan başa yönetecek, nabzını tutacak.
“BUNU ÇOK KISA VAKİTTE TÜM TÜRKİYE GÖRECEK”
Türkiye’nin çok güçlü bir sıhhat alt yapısına sahip olduğunun altını çizen Birinci, şöyle devam etti:
Bu kadar büyük bir altyapıyla bu derece büyük bir dönüşümü yapabilecek kapasitemiz var, biz de bunu yaptık. Bunun çıktılarını çok kısa vakitte bütün Türkiye görecek. Bu muvaffakiyet hepimizin, bütün aile doktorlarımızın bizimle tıpkı maksada bakacağını ve bu sistemin başarılı olması için elinden geleni yapacağını düşünüyorum. Esasen 21 bin 600 aile doktorumuz amaçlarımıza yönelik çalışmasını yürütüyor, vatandaşımızın sıhhatine ekstra katkılar sunuyor. Bu tablo bizleri sevindiriyor.
Yeni yılda 1000 yeni Aile Sıhhati Merkezi açılacağını ve aile hekimliği sisteminin içine giren doktor sayısını artırılacağını bildiren Birinci, ilerleyen süreçte tabip başına iş yükünün aşağı çekileceğini, kronik hastalık idaresinin de yapılmasını zorlaştırmadan genişletileceğini kaydetti.
“BİRLİKTE ÇOK DAHA GÜÇLÜ OLACAĞIZ”
Türkiye’nin, sıhhatte harcadığı paraya nazaran, dünyada memnuniyeti en yüksek ülke olduğunu aktaran Birinci, şunları kaydetti:
100 yılda yapılan hastane yatağı sayısından çok daha fazlasını kapasite olarak 15 yılda yaptık. Hastanelerimizin yaşını 49’dan 13’e düşürdük. Büsbütün yeni teknolojilerle inanılmaz bir altyapımız var. Burada da sıhhate dokunmaya ve uzun vadede toplam sıhhat çıktısını daha düzgün hale getirmeye uğraşıyoruz. Bunu birlikte başaracağız, öncesini de birlikte başarmıştık. 4 milyon 100 bin insanımızı kasım ayında tarayan ve izleyen, onlara 8,6 milyon süreç yapan bütün aile doktorlarımıza şükranlarımızı arz ediyoruz. Birlikte çok daha güçlü olacağız.
